نقض حق آبه ایران در هیرمند توسط افغانستان در پرتو نظام حقوقی رودخانه‌های بین‌المللی با تاکید بر حق مکتسبه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیده لطیفه حسینی ¹
• محمد مهدی حسینمردی ²
• حبیب اسدی ³

¹ استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران. [e-mail]

² ستادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]

³ استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران. [e-mail]

چکیده

حقوق بین‏ الملل نسبت به حل مسالمت‏ آمیز استفاده مشترک از آبراه‏های بین‏المللی با مصارف غیر کشتیرانی که از مهم‏ترین دغدغه ‏های مناطق خشک اقلیم هستند، تاکید داشته به این دلیل که دولت‏های ذینفع ازاین منابع آبی مشترک به سهم واقعی خود دست یابند. رودمرزی هیرمند یکی ازاین موارد است که بخش قابل توجهی از سرحدات دولت ایران و افغانستان را تشکیل می‏دهد. با توجه به‏نحوه شکل‏گیری تاریخی مرزهای شرقی ایران بستر طبیعی خشک رود در قلمرو منطقه سیستان واقع شده که به‏لحاظ اکولوژیک درتداوم حیات زیست محیطی دریاچه ‏های چهارگانه هامون نقش اساسی ایفاء می‏نمود و امرار معاش مردم بومی منطقه به جریان مداوم آب هیرمند بستگی داشت تا آنجا که دو دولت معاهدات 1318 و1352را منعقد کردند و علی‏رغم تعهدات طرف افغانستانی به‏عنوان دولت بالا دست رود، بارها با قطع جریان آب و انحراف مسیر آبراه بداخل خاک خود لطمات چشمگیری را برای دولت پایین دست (ایران) به‏وجود آورده که این خود بر خلاف اصل حسن نیت مطابق موازین حقوق بین‏الملل معاصر و حق مکتسب می‏باشد. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به معاهدات موجود مشخص کرده که دولت افغانستان با نادیده گرفتن تعهدات یک کشور بالادست خشکسالی رابه قلمرو تحت حاکمیت ایران تحمیل نموده است و حق مکتسب ایران در رود هیرمند را نقض کرده است.

کلیدواژه‌ها

• اصل استفاده منصفانه
• افغانستان
• ایران
• رودخانه هیرمند
• حق مکتسب

---